ÇKS Nedir ? ÇKS Ne İşe Yarar ? Çiftçi Belgesi Nedir ?
Çiftçi Kayıt Sistemi’nin (ÇKS), çalışma usul ve esasları 27 Mayıs 2014 günlü 29012 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Çiftçi Kayıt Sistemi Yönetmeliği ile belirlenmiştir. Buna göre ÇKS Belgesi, çiftçilerin Çiftçi Kayıt Sisteminde yer alan bilgilerini gösterir belgedir. Çiftçi Kayıt Sistemi ise Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından oluşturulan çiftçilerin kayıt altına alındığı tarımsal veri tabanını ifade eder.
ÇKS Belgesi’nin Çiftçi Belgesi’nden farkı ise şudur: ÇKS Belgesi Bakanlık tarafından ilgili sistem kayıtlarına göre verilirken, Çiftçi Belgesi ise çiftçilerin özlük ve tarımsal faaliyetlerine ilişkin bilgileri içeren, kanunen bağlı bulundukları ziraat odası tarafından verilen ve o yılın tasdikini taşıyan belgeyi ifade eder. By bakımdan, Çiftçi Belgesi ile ÇKS Belgesi'ni veren makamlar ve bu belgelerin işlevleri oldukça farklıdır.
ÇKS Kayıtlarının Kredi ve Teşvikler Bakımından Önemi Nedir ?
ÇKS kayıtları ilk olarak kredi ve teşvikler bakımından önem taşır. Zira ÇKS’ye kaydedilen çiftçi, işlediği her bir tarımsal arazideki faaliyetini bu sisteme kaydettirir. Buna göre, işlediği taşınmaza dair mahalle/köy ada ve parsel bilgilerini veren çiftçi, aynı zamanda bu arazi üzerinde ne yetiştireceğini, tarımsal faaliyetin ne şekilde yürütüldüğünü (sulu/kuru tarım) Bakanlığa bildirir. Bu beyanlarda gerçeğe aykırılık tespit edilmesi veya çiftçinin ÇKS’ye kaydettirdiği ürünü yetiştirememesi gibi hallerde bazı yaptırımlar gündeme gelebilir. Bu bakımdan ÇKS sistemine kaydolunurken dikkatli beyanda bulunmakta fayda vardır.
İkinci olarak, Devlet’in çiftçilere sağladığı çeşitli ödül, destek, teşvik ve kolaylıklar ÇKS Kayıtlarındaki faaliyete bakılarak verilir. Bir başka deyişle, Devlet nezdinde çiftçi sıfatına kavuşmak ÇKS ile mümkündür. Benzer şekilde tarımsal girdiler (mazot, gübre, tohum, yem vs. giderler) veya tarımsal araç gereçlere dair çiftçilere özgü kredi ve kampanyalara başvururken de ÇKS Kayıtlarının dikkate alındığı görülmektedir. O nedenle çiftçilerin tarımsal faaliyetlerini ÇKS Kayıtları ile belgelendirmelerinde kendileri açısından da fayda vardır.
ÇKS Kayıtlarının Hukuki Önemi Nedir ?
ÇKS Belgeleri sadece tarım teşvikleri ve kredileri bakımından önemli değildir. Aynı zamanda hukuki uyuşmazlıklar ortaya çıktığında da bu kayıtlara bakılır. Özellikle ecrimisil davası, men’i müdahale davası (el atmanın önlenmesi davası), ortaklığın giderilmesi davası (izale-i şüyu davası) ve muris muvazaası (mirasçıdan mal kaçırma davası), kira davası (icar usulü veya ürün kirası) gibi davalar söz konusu olursa ÇKS kayıtları incelenerek ilgili taşınmazı (tarlayı) kimin işlediği görülür.
Özellikle ÇKS’ye ilk kayıt E-Devlet sistemi üzerinden yapılmadığı için çiftçinin ilgili İlçe Tarım Müdürlüğü’ne giderek müracaat etmesi gerekir. ÇKS’ye kayıt için gerekli evraklar ile birlikte o yerin İlçe Tarım Müdürlüğü’ne giden çiftçi başvuru esnasında kendi el yazısıyla bazı formlar doldurur. Bu formlardan en önemlisi işlenen tarım arazisinin mülkiyet durumuna dairdir. ÇKS’ye kayıt yaptırmak esnasında çiftçilere işledikleri tarlanın mülkiyet durumu sorulur. Çünkü bir çiftçi kendisine ait bir tarlayı işliyor olabileceği gibi başkasına ait bir tarlayı da işliyor olabilir. Çiftçinin ÇKS’ye kaydolması esnasında kendine ait tarlayı işliyor ise çiftçinin kendi beyanı yeterlidir.
Ancak ÇKS’ye başkasına ait tarla üzerinden kaydolmak için İlçe Tarım Müdürlüğü’ne giden çiftçiden kira sözleşmesi ibraz etmesi istenir. ÇKS için kira sözleşmesi, mal sahibi ve çiftçi tarafından imzalanan, kiralanan taşınmazın bilgilerinin ve en önemlisi kira süresinin yer aldığı bir belgedir. Bu sözleşmenin kiralayan (tarla sahibi) ve çiftçi tarafından bizzat imzalanması ve ayrıca tarlanın bulunduğu köy muhtarının mührü ve imzası ile iki azanın da imzası gerekir. Burada dikkat edilmesi gereken husus imzanın gerçekten tarla sahibi tarafından atılmış olmasıdır. Eğer ÇKS belgesi doldurmak için imza taklit edilirse ve bu belge İlçe Tarım Müdürlüğü’ne sunulursa resmi evrakta sahtecilik suçu ortaya çıkabilir.
Üstelik ÇKS kaydı için gereken belgeler arasında bulunan kira sözleşmesi metnine göre bu sözleşmenin tarla sahibi ve çiftçi tarafından muhtar ve azalar huzurunda imzalanmış olması gerekir. Ancak uygulamada bazı muhtar ve azaların görev yerlerinde bulunamadığı için imzalarının heyetteki diğerleri tarafından taklit edildiği, onlar adına imza atıldığı ve genellikle mal sahibi ile çiftçinin bir arada bulunmadığı görülmektedir. Uygulamada mal sahibine sözleşmeyi imzalatan çiftçi bunu muhtarlığa götürmekte ve kimi zaman muhtar hem kendisi hem de azalar yerine imza atmaktadır. Veya tarla sahibinin imzasını taklit eden çiftçiler, bu belgeyi muhtar ve azalara onaylatabilmektedir. Böyle durumlarda muhtar ve azaların da hukuki ve cezai sorumluluğu gündeme gelebilir.
Çiftçi kiracı olacak ise; Başkasına ait tarlayı ekmek isteyen çiftçinin ÇKS kaydı için başvururken tarlada kiracı olarak gösterileceğini yukarıda belirtmiştik. Burada vurgulamak gerekir ki ÇKS kayıt belgeleri arasında yer alan kira sözleşmesi belgesine göre aynı zamanda kira süresinin de yazılması gerekir. Burada bir uyarıda bulunmak isteriz: Yapısı itibariyle bir kira sözleşmesi olan bu belgedeki kira süresi tarafları bağlayabilir. Çünkü, hangi çiftçinin hangi tarlayı ne süreyle kiraladığı ÇKS sistemine kaydedilir. Ayrıca, bazı kredi kuruluşlarının çiftçilere kredi vermek için çiftçinin ÇKS sisteminde bir yıldan daha uzun süreyle kiraladığı taşınmazlar olmasını şart koştuğu da görülmektedir. Bu süre hem tarla sahibini tarlayı çiftçiye kiralamaya mecbur bıraktığı gibi çiftçiyi de ilgili tarlayı işlemeye mecbur bırakır. Bir başka deyişle, kira süresi bitene kadar tarla sahibi çiftçiye karşı men’i müdahale davası açamayacağı gibi ecrimisil davası da açamayabilir. Aynı şekilde çiftçi de sürenin sonuna kadar tarlayı işliyor gözüktüğü için kendisinin tarla sahibine kira ödemesinde bulunmadığı gibi taleplere maruz kalabilir. ÇKS sistemindeki kiracı durumunun zamanından öne değiştirilmesi için sistemde gözüken çiftçi tarafından kaydının silinmesine ilişkin dilekçe verilmesi gerekebilir. Tüm bu risklerden ötürü ÇKS kaydı için dahi olsa kira sözleşmesi düzenlerken hukuki yardım alınmasında fayda vardır.
Hisseli tarlayı ekmek isteyen çiftçinin ise ÇKS Kaydı esnasında diğer hissedarların bu işleme onay verdiğini belirten yazılı muvafakatlarını sunması gerekir. Bu ise diğer hissedarların daha sonra çiftçiden ecrimisil talebinde bulunamaması gibi olumsuz sonuçlara yol açabilir. Veya tam tersine maliklerin yazılı onayını alan çiftçi daha sonra bu kişilerin kendisinden kira (icar) talebinde bulunmalarıyla karşılaşabilir. O nedenle paylı malik durumunda bulunan kişilerin taşınmazın kullanılmasına dair işlemlerde hukuki yardım almasında fayda vardır.
Son olarak, kullanım durumu tartışmalı olan taşınmazlar bakımından da ÇKS kayıtları önem taşır. Özellikle ferağa icbar davası (tescile zorlama davası), muris muvazaası davası (mirasçıdan mal kaçırma davası) veya ilgili tarlanın kullanılıp kullanılmadığına dair herhangi bir uyuşmazlıkta ÇKS kayıtlarına bakılır. Zira bir kimse bir tarlayı işlemediğini iddia ederken ÇKS Kayıtlarında o tarlayı işliyor gözükebilir veya bir tarlayı işlediğini iddia ederken ÇKS Kayıtlarına göre ilgili tarlada hiçbir işlemde yapmadığı ispat edilebilir. Üstelik, yukarıda dikkat çektiğimiz üzere Çünkü ÇKS kayıtları, ilgili taşınmazın (tarlanın) hangi yılda kim tarafından hangi amaçla (ne yetiştirilmek üzere) kullanıldığına dair bilgileri içeren resmi kayıtlardır. O nedenle, taşınmaza dair davalar esnasında ilgili taşınmazın kim tarafından kullanıldığına dair ÇKS kayıtları önemli bir delil teşkil etmektedir.
Comments